Wetenschappelijk onderzoek

In Schotland heeft onderzoek plaatsgevonden naar de resultaten van filosoferen met kinderen op de basisschool, in een samenwerking tussen de universiteit van Dundee en van Clackmannanshire. Samengevat door het Centrum voor Kinderfilosofie:

“De empirische resultaten zijn helder. Overtuigend wordt aangetoond dat de experimentele groep significant onafhankelijker en rationeler dacht en argumenteerde dan de controlegroep. Het filosofisch programma heeft van deze leerlingen niet alleen effectievere denkers en
probleemoplossers gemaakt, maar ook toleranter. Leerlingen kregen meer zelfvertrouwen, leerden naar elkaar luisteren en begrip voor elkaar op te brengen. In gesprekken ontdekten ze dat je vanuit verschillende perspectieven naar dezelfde thema’s kunt kijken en wat dat betreft geen goede of foute ‘antwoorden’ zijn. Het is fascinerend om te constateren dat de experimentele groep in het vervolgonderwijs deze vaardigheden en attitudes behield.”


Clackmannanshire universiteit over het onderzoekBBC hierover.

“De lessen duren maar een uur per week, maar de resultaten zijn verbluffend. Onder toezicht van hoogleraar Keith Topping onderzocht Dundee University een groep van ruim honderd leerlingen. Bij hen lag het IQ na anderhalf jaar gemiddeld 6,5 punten hoger dan bij een controlegroep die het gewone onderwijsprogramma had gevolgd. Uit een vervolgstudie bleek dat deze winst behouden blijft op de middelbare school, ook als de filosofielessen daar geen vervolg krijgen.”

Volkskrant over onderzoek in Schotland

In Engeland is de organisatie SAPERE zeer actief. In samenwerking met Sapere is het FMK (P4C) herhaaldelijk en grootschalig onderzocht, met zeer overtuigende resultaten.

Toename in cognitieve vaardigheden
Een longitidunale studie om de lange termijn voordelen van FMK te begrijpen is uitgevoerd door de European School of Madrid, 20 jaar geleden. Leerlingen filosofeerden een uur in de week in de leeftijd van 6 tot 18 jaar.
Meer dan 400 leerlingen in de filosofiegroep en 300 in de controlegroep warden gevolgd en beoordeeld op drie momenten: 8 jaar, 11-12 jaar en 16 jaar. Metingen betroffen cognitieve vaardigheden, persoonlijkheidskenmerken en academische ontwikkeling.
Voorlopige uitkomsten tonen aan dat:
  • FMK verhoogt cognitieve ontwikkeling met 7-IQ punten
  • FMK leidt tot de grootste verbeteringen bij zwakke leerlingen.
The Long-term Impact of Philosophy for Children: A Longitudinal Study (Preliminary Results), ANALYTIC TEACHING AND PHILOSOPHICAL PRAXIS VOLUME 35, ISSUE 1 (2014)
Verbetering sociale vaardigheden
Van 2009-2012, heeft de Council for Education in World Citizenship (CEWC)  een project met FMK in scholen onderstuend in Wales. Het CEWC werkte met 2750 studenten en heeft meer dan 1000 leerkrachten getraind. Zeven scholen zij gevolgd, zowel p.o. als v.o. gedurende minimal een jaar.
De veranderingen die waargenomen werden waren:
  • Verbeterde sociale vaardigheden worden omschreven als beter luister- en spreekgedrag, meer vertrouwen, meer concentratie, het van mening verschillen gebeurde op een meer respectvolle manier en verbeterde relaties
  • Ontwikkeling van het kritisch denken dat blijkt uit het stellen van meer vragen en discussies aangaan en het denken in mogelijkheden
  • Impact op tweetalige ontwikkeling omdat FMK het vermogen om gevoelens te uiten, complexe visies te delen en empathisch reageren vereist
Wiser Wales: Developing Philosophy for Children (P4C) in Different School Contexts in Wales 2009 – 2012
Ondersteuning van welzijn en geestelijke gezondheid
Liverpool PCT is een pilot begonnen om met behulp van FMK het welzijn en de geestelijke gezondheid te ondersteunen. Op drie scholen is FMK ingezet en gemeenschapszin te bevorderen.
De uitkomsten qua gedrag bevatten:
  • Toegenomen zelfvertrouwen
  • Toegenomen reflectief vermogen
  • Respect voor anderen
  • Meer bijdrage van rustige of gereserveerde kinderen
Sociale vaardigheden bevatten:
  • Leiding accepteren
  • Gezamenlijk problemen oplossen
  • Emoties onderzoeken
  • Toegenomen betrokkenheid bij elkaar
Liverpool Healthy Schools, Philosophy for Children – Pilot Programme Evaluation Final Report, July 2013
Weerbaarheid tegen extremisme
FMK is opgenomen in een groot onderzoek naar leermethoden die weerbaarheid tegen extremisme helpen bevorderen.
Leerkrachten namen waar dat FMK:
  • Bij sixth-form leerlingen (oudste havo/vwo leerlingen) ze kritisch leerden denken op een vreedzame manier
  • Op de basisschool krijgen leerlingen instrumenten aangereikt om met elkaar te communiceren zodat ze leren conflicten middels dialoog op te lossen
Sixth-form leerlingen noteerden dat FMK ze de vaardigheden aanreikten om:
  • Te luisteren naar andere meningen en die hun eigen mening te laten beinvloeden
  • Om te gaan met meningsverschillen
  • Het onderzoek toonde tevens aan dat de spelregels van FMK een veilige omgeving creĆ«ren om uitdagende onderwerpen te bespreken.
Teaching approaches that help to build resilience to extremism among young people, OPM and National Foundation for Educational Research

Hier staat het onderzoek nog eens mooi op een rij, met dank aan SAPERE.