“Een op de negen leraren
vermijdt gevoelige onderwerpen,” aldus NOS Nieuws.
Volgens een onderzoek van DUO onder 2200 schoolleiders en
leraren in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs vindt 40% de
integratie mislukt en vermijdt 11% heikele onderwerpen (NOS nieuws 1 februari
2017).
Het lijdt geen twijfel dat met de razendsnelle
ontwikkelingen en veranderingen in de wereld het soms moeilijk bij te houden is
waar gevoeligheden bij mensen kunnen liggen.
Het maakt onzeker en leidt er toe dat we soms dan maar geen
gesprek aangaan, want het kon weleens uit de hand lopen.
En trouwens ,wat weet je nou van je Syrische buurman, je
vriendelijke collega of je stille buurmeisje? Misschien zijn zij wel PVV-ers of
voor Trump, of misschien zijn het wel moslims met radicale opvattingen. Mensen met
in jouw ogen controversiële ideeën. Voor leerlingen geldt diezelfde reserve.
Wat weet je nu eigenlijk van ze?
De veilige route is dan maar niet al te zeer doorvragen naar
meningen of overtuigingen van vreemden. Laten we de vrede bewaren en hopen dat
het goed zal komen.
En heel vaak is dat een goede strategie. Maar er is aan de
andere kant ook weer teveel aan de hand om niet het gesprek met je leerlingen
aan te gaan. Het is des te belangrijker, nu wereldbeelden zo met elkaar botsen,
de wereld een dorp is geworden en we weliswaar de grenzen kunnen sluiten, maar
de samenlevingen niet kunnen ontvlechten.
Hoe hierover in gesprek te gaan met elkaar? Wij gebruiken
daarvoor de filosofische methode. Eigen en andermans overtuigingen onderzoeken
op een zo open mogelijke manier.
Gelukkig leven we in een land waar ieder recht heeft op zijn eigen mening, hoe
abject of verwerpelijk we die soms ook vinden. Meestal, is onze ervaring,
blijkt na een goed onderzoek over een opvatting van een leerling die aanvankelijk onaanvaardbaar lijkt, dat de redenen die zo’n leerling geeft wel
begrijpelijk en plausibel kunnen zijn. Maar soms niet gebaseerd op feiten.
Ga met elkaar die meningen en feiten onderzoeken en laat ook
jezelf verrassen door nieuwe inzichten die je aangereikt worden door de klas. Wij
filosoferen met kinderen en jongeren over vele heikele onderwerpen of ze nu
politiek of seksueel van aard zijn. En een filosofisch onderzoek uitgevoerd met
een open houding en feitelijk onderbouwd, doet wonderen. Het haalt de angel uit
een debat en het laat vaker wel dan niet iemand zijn mening herzien.
Het adagium van de filosofen Immanuel Kant (1724-1804), “Durf
te denken”, en Socrates (469-399 v. Chr.) “Ik weet alleen dat ik niets zeker weet”, zijn belangrijke hulpmiddelen om fundamenteel met elkaar in gesprek te gaan.
Maaike Merckens, WonderWhy
