Heikele onderwerpen



 “Een op de negen leraren vermijdt gevoelige onderwerpen,” aldus NOS Nieuws.

Volgens een onderzoek van DUO onder 2200 schoolleiders en leraren in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs vindt 40% de integratie mislukt en vermijdt 11% heikele onderwerpen (NOS nieuws 1 februari 2017).

Het lijdt geen twijfel dat met de razendsnelle ontwikkelingen en veranderingen in de wereld het soms moeilijk bij te houden is waar gevoeligheden bij mensen kunnen liggen.
Het maakt onzeker en leidt er toe dat we soms dan maar geen gesprek aangaan, want het kon weleens uit de hand lopen.
En trouwens ,wat weet je nou van je Syrische buurman, je vriendelijke collega of je stille buurmeisje? Misschien zijn zij wel PVV-ers of voor Trump, of misschien zijn het wel moslims met radicale opvattingen. Mensen met in jouw ogen controversiële ideeën. Voor leerlingen geldt diezelfde reserve. Wat weet je nu eigenlijk van ze?

De veilige route is dan maar niet al te zeer doorvragen naar meningen of overtuigingen van vreemden. Laten we de vrede bewaren en hopen dat het goed zal komen.
En heel vaak is dat een goede strategie. Maar er is aan de andere kant ook weer teveel aan de hand om niet het gesprek met je leerlingen aan te gaan. Het is des te belangrijker, nu wereldbeelden zo met elkaar botsen, de wereld een dorp is geworden en we weliswaar de grenzen kunnen sluiten, maar de samenlevingen niet kunnen ontvlechten.

Hoe hierover in gesprek te gaan met elkaar? Wij gebruiken daarvoor de filosofische methode. Eigen en andermans overtuigingen onderzoeken op een zo open  mogelijke manier. Gelukkig leven we in een land waar ieder recht heeft op zijn eigen mening, hoe abject of verwerpelijk we die soms ook vinden. Meestal, is onze ervaring, blijkt na een goed onderzoek over een opvatting van een leerling die aanvankelijk onaanvaardbaar lijkt, dat de redenen die zo’n leerling geeft wel begrijpelijk en plausibel kunnen zijn. Maar soms niet gebaseerd op feiten.

Ga met elkaar die meningen en feiten onderzoeken en laat ook jezelf verrassen door nieuwe inzichten die je aangereikt worden door de klas. Wij filosoferen met kinderen en jongeren over vele heikele onderwerpen of ze nu politiek of seksueel van aard zijn. En een filosofisch onderzoek uitgevoerd met een open houding en feitelijk onderbouwd, doet wonderen. Het haalt de angel uit een debat en het laat vaker wel dan niet iemand zijn mening herzien.

Het adagium van de filosofen Immanuel Kant (1724-1804), “Durf te denken”, en Socrates (469-399 v. Chr.) “Ik weet alleen dat ik niets zeker weet”, zijn belangrijke hulpmiddelen om fundamenteel met elkaar in gesprek te gaan.


Maaike Merckens, WonderWhy